Η πιθανή απόρριψη από το ΣτΕ της προσφυγής πολιτών και οργανώσεων κατά του ΠΔ για τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) της τουριστικής επένδυσης “Ίτανος Γαία” στις εκτάσεις της Μονής Τοπλού στη Σητεία, δεν κλείνει το θέμα, όπως εκτιμά το Οικολογικό Δίκτυο, που δημοσιοποιεί μια τεκμηριωμένη κριτική. Άλλωστε, η είδηση της απόρριψης της προσφυγής, παρά την αισιοδοξία που δημιούργησε στους κύκλους των υποστηρικτών της επένδυσης, επί της ουσίας δεν βοήθησε να γίνει καμία πρόοδος για την αδειοδότηση του έργου.
Ο λόγος είναι ότι τα Ειδικά Χωροταξικά Σχέδια Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ), όπως και τα αντίστοιχα Ειδικά Χωροταξικά Σχέδια Δημοσίων Ακινήτων (ΕΣΧΑΔΑ), πρέπει να εντάσσονται σε υφιστάμενα Χωροταξικά Σχέδια Εθνικού ή περιφερειακού επιπέδου ή να μην ανατρέπουν τη χωροταξική λειτουργία που έχει οριστεί από αυτά. Όμως το ΣτΕ στις αρχές Μαρτίου, έλαβε μία σημαντική απόφαση, που αφορά στο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό (ΕΧΠΤ) της χώρας.
Έχοντας απορρίψει το 2015, την ΚΥΑ τροποποίησης του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου Τουρισμού - ΕΧΠΤ (ή αλλιώς Χωροταξικό της Όλγας Κεφαλογιάννη), αυτομάτως είχε τεθεί σε ισχύ το Χωροταξικό Τουρισμού του 2009, κατά του οποίου είχαν προσφύγει περιβαλλοντικές οργανώσεις και άλλοι φορείς. Με την πρόσφατη απόφαση 519/17 του Ε΄ Τμήματος του ΣτΕ γίνεται σαφές ότι δεν ισχύει πλέον το αρχικό ΕΧΠΤ του 2009, καθώς η εκδίκασή του καταργήθηκε λόγω του ότι το ΕΧΠΤ 2009 είχε αντικασταθεί με το απορριφθέν πλέον ΕΧΠΤ 2013. Κατά συνέπεια ισχύουν πλέον μόνο τα περιφερειακά χωροταξικά σχέδια, μέχρι την έγκριση ενός νέου ΕΧΠΤ. Ωστόσο το νέο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Κρήτης (ΠΠΧΣΑΑ Κρήτης) δεν έχει ακόμη θεσμοθετηθεί, και παρά τις διαβεβαιώσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος Γ. Σταθάκη [1] ότι θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2017, όλα δείχνουν ότι θα πάρει πολύ χρόνο ακόμη.
Έτσι λοιπόν η ΣΜΠΕ για το Κάβο Σίδερο, αν και εγκεκριμένη, στερείται χωροταξικής και άρα νομικής βάσης, καθώς μετά από τις παραπάνω εξελίξεις, ισχύει πλέον μόνο το Περιφερειακό Πλαίσιο Κρήτης του 2003, που δεν έχει πρόβλεψη για τέτοιου είδους “ανάπτυξη” στο Κάβο Σίδερο. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο υπό αναθεώρηση ΠΠΧΣΑΑ Κρήτης, οι κατευθύνσεις που δίνονται για την αξιοποίηση του Κάβο Σίδερο βρίσκονται σε συμφωνία με το προηγούμενο Περιφερειακό Χωροταξικό, και η θεώρησή του για ότι αφορά στον τουρισμό προκύπτει μόνο από τη συμβατική υποχρέωση της μελετητικής ομάδας να εναρμονίσει το Περιφερειακό Χωροταξικό με το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό, που όμως πια δεν ισχύει! Πιο συγκεκριμένα, υπογραμμίζεται η ανάγκη ενίσχυσης του πρωτογενή τομέα παραγωγής σε συνδυασμό με την ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού που θα εξασφαλίζουν την προστασία και την ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου τόσο της Χερσονήσου Σίδερο όσο και της ευρύτερης περιοχής [2]. Ένα απόσπασμα του υπό αναθεώρηση ΠΠΧΣΑΑ Κρήτης αναφέρει: «το Γεωλογικό Πάρκο Σητείας θα μπορούσε να συμπεριλάβει το σύνολο της επισκέψιμης ενότητας ως ένα υπαίθριο γεωλογικό-αρχαιολογικό μουσείο, με δίκτυο σημειωμένων μονοπατιών και περιοχές κορύφωσης του ενδιαφέροντος τον όρμο Ερημούπολης και φυσικά το Βάι» (Στάδιο Β, 2014: 22, Τεύχος 8).
Όταν το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ) ενταχθεί τελικά σε κάποιο υπερκείμενο χωροταξικό, θα ξεκινήσει ο πραγματικός “γολγοθάς” των απαιτούμενων μελετών και αδειοδοτήσεων για την υλοποίηση της επένδυσης, καθώς σύμφωνα με το σκεπτικό του ΣτΕ, η ΣΜΠΕ δεν αποτελεί παρά “εκτίμηση του επενδυτή” ως προς τα χωροταξικά, πολεοδομικά και περιβαλλοντικά δεδομένα και για το λόγο αυτό η ΣΜΠΕ δεν αποτελεί αφ' ευατού αξιολόγηση, ούτε και υποκαθιστά τις απαιτούμενες κατά το νόμο διαδικασίες και άδειες [3].
Μέχρι στιγμής η μόνη θετική για την επένδυση επίδραση της διαρροής σχετικά με την απόφαση του ΣτΕ, ήταν μία μικρή άνοδος των μετοχών της Minoan PLC από τις 0,06 στις 0,12 λίρες Αγγλίας, που όμως δεν αναμένεται να ανασχέσει την αρνητική πορεία της εταιρείας, όπως αυτή καταγράφεται στους ετήσιους οικονομικούς απολογισμούς της. Τα οικονομικά μεγέθη της Minoan PLC δεν δίνουν πολλές ελπίδες για εξεύρεση των 267,7 εκατομμυρίων € που είναι το εκτιμώμενο κόστος της επένδυσης. Ο Πρόεδρος της εταιρείας, με προχθεσινή ανακοίνωσή του, ενημερώνει τους επενδυτές του ότι η εταιρεία αντιμετωπίζει δυσκολίες στην ανάπτυξη της επένδυσης, επικαλούμενος τις σύνθετες διαδικασίες στις συναλλαγές ακινήτων και την οικονομική αβεβαιότητα της Ελλάδας [4].
Η αστοχία στο σχεδιασμό της επένδυσης αυτής, αλλά και άλλων παρόμοιων (π.χ. το Atalanti Hills στην Αταλάντη Φθιώτιδας και το γκολφ Αφάντου Ρόδου), έχει δείξει μέχρι στιγμής τη συμπεριφορά μιας για “πρώτη φορά αριστερής” κυβέρνησης κι ενός, για πρώτη φορά οικολόγου υπουργού περιβάλλοντος απέναντι στην ελληνική φύση και στους πολίτες της χώρας. Είναι ενδεικτικό ότι στους 20 μήνες της θητείας του Γ. Τσιρώνη ως Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος κι Ενέργειας, δημοσιεύτηκαν με την υπογραφή του 3 Προεδρικά Διατάγματα που αφορούν αίολες τουριστικές μεγα-επενδύσεις, σε περιοχές δασικές ή προστατευόμενες ή με αμφισβητούμενο καθεστώς ιδιοκτησίας.
Στο ίδιο διάστημα δεν προχώρησε από την κυβέρνηση και από το Υπουργείο Περιβάλλοντος κανένα από τα απαιτούμενα ΠΔ για τα Εθνικά Πάρκα της χώρας, καμία υπουργική απόφαση για τις περιοχές του δικτύου NATURA, ενώ επίσης δεν έγινε καμία απολύτως ενέργεια για τη θεσμοθέτηση μέτρων προστασίας απειλούμενων ειδών και οικοτόπων. Αξιοσημείωτο είναι ότι μέσα στο 2016 αναρτήθηκαν για διαβούλευση 4 ΠΔ προστατευόμενων περιοχών, 3 σχέδια δράσης προστατευόμενων ειδών και η επέκταση του Δικτύου NATURA 2000, τα οποία ως σήμερα έχουν μείνει μετέωρα. Ο νυν αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Σωκράτης Φάμελος, διανύει μια περίοδο απραξίας, προσπαθώντας ίσως να διατηρήσει αλώβητο το περιβαλλοντικό προφίλ του, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του.
Είναι απορίας άξιο, γιατί η κυβέρνηση και οι ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί του κράτους άγονται και φέρονται από σχέδια επενδύσεων που ενώ αντιβαίνουν σε οποιαδήποτε επικαλούμενη αρχή αειφορίας, κοινωνικής δικαιοσύνης και προσπάθεια μείωσης ανισοτήτων [5], παρουσιάζονται ως σανίδα σωτηρίας σε μια απέλπιδα προσπάθεια “ανακούφισης” των φτωχοποιημένων πλέον τοπικών κοινωνιών. Αποδεικνύεται ότι πρόκειται απλά για χρηματιστηριακά παιχνίδια, χαμηλής μάλιστα αξίας, που στηρίζονται πάνω σε προσδοκίες κερδοσκόπων, για τις οποίες δεν φαίνονται δυνατότητες εκπλήρωσης στο ορατό μέλλον.
ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ
oikologiko.diktyo@gmail.com
www.oikologiko-diktyo.gr
https://www.facebook.com/oikologikodiktyo/?fref=ts
http://oikologiko-diktyo.blogspot.gr/
https://oikologikodiktyo.wordpress.com/
Σημειώσεις:
[1] 21/3/2017: Χωροταξικος Σχεδιασμος και Αειφόρος Ανάπτυξη στο επίκεντρο- Στο ίδιο τραπέζι Καλογερής και Σταθάκης
[2] Τσελεμέγκου Λορένα, 2016: Νέες μορφές αστικοποίησης και Τουριστική ανάπτυξη. Επενδύσεις στο Κάβο Σίδερο. ΓΕΩΓΡΑΦΙΕΣ, Νο 28, 2016, 127-131
[3] 22/9/2016: Κατερίνα Σακελαροπούλου, Αντιπροέδρος ΣτΕ "Οικονομική Κρίση και Προστασία του Περιβάλλοντος"
[4] Sitia FM, 4/4/2017: Τροχοπέδη στην επένδυση της Κρήτης η οικονομική αβεβαιότητα που επικρατεί στην Ελλάδα
[5] Κλαμπατσέα, Ε., 2011. Χωρικά αποτυπώματα και προκλήσεις σχεδιασμού σε συνθήκες κρίσης : η ελληνική περίπτωση. Πρακτικά 9ου Εθνικού Συνεδρίου της ERSA-GR με θέμα: “Περιφερειακή ανάπτυξη και οικονομική κρίση: Διεθνής εμπειρία και Ελλάδα”, Αθήνα: 6-7/5/2011