Οι θέσεις της Οικολογικής Παρέμβασης Ηρακλείου για το φράγμα στον Αποσελέμη και το σύνολο των επεμβάσεων στο οικοσύστημα από τα λασιθιώτικα βουνά μέχρι τις εκβολές του Αποσελέμη.
Έχοντας υπόψη τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τα έργα, την απουσία σφαιρικής αντιμετώπισης των επιπτώσεων, τις σύγχρονες αντιλήψεις για τα φραγμάτα και την διαχείριση των υδάτων, τις γνωμοδοτήσεις έγκριτων επιστημονικών ομάδων και φορέων, τις επισκέψεις μας στην περιοχή και τις συζητήσεις με την Δημοτική Αρχή της Χερσονήσου και τους κατοίκους της Λαγκάδας, καταλήξαμε στα παρακάτω:
Η ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Οι αρχικές εκτιμήσεις των μελετητών για απολήψιμη ποσότητα 22 εκατομμύρια κυβικών μέτρων νερού κατέληξαν από τους ίδιους στα 16 εκατ. ενώ άλλοι έγκριτοι επιστήμονες εκτιμούν την ποσότητα αυτή κάτω από τα 10 εκατ.! Είναι προφανές ότι οι ποσότητες του νερού που αναμένονται στο φράγμα δεν δικαιολογούν με κανένα τρόπο τα μεγέθη και τις επεμβάσεις που σχεδιάζονται. Το υπέρογκο τελικό κόστος σε σχέση με την ποσότητα και την ποιότητα του νερού είναι δυσανάλογο. Η εμμονή της πολιτείας να γίνει το έργο, που βρίσκει υποστηρικτές κάποιους εργολάβους, δημιουργεί εύλογα ερωτήματα και ανησυχίες. Η απώλεια των χρημάτων που έχουν πιθανόν δεσμευτεί -και που δεν επαρκούν για την ολοκλήρωση του έργου- δεν ευσταθεί σαν δικαιολογία για την έναρξη της κατασκευής του.
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Οι μεγάλης έκτασης επεμβάσεις που σχεδιάζονται στο Οροπέδιο Λασιθίου θα βλάψουν καίρια τα εποχικά τέλματα που δημιουργούνται από τα πλημμυρικά νερά, δηλαδή ένα Οικότοπο Προτεραιότητας για Προστασία σύμφωνα με την οδηγία 92/43 της EOK. Τα έργα στο Γωνιανό φαράγγι θα βλάψουν μια μεγάλη έκταση με δασική βλάστηση, πλούσια πανίδα και σπάνια ορνιθοπανίδα. Οι περιοχές αυτές ανήκουν κατά το μεγαλύτερο τμήμα τους στην προτεινόμενη Περιοχή Κοινοτικού Ενδιαφέροντος και Προστασίας «Δίκτη» του Δικτύου Natura 2000 και έχουν εξαιρετική σημασία σαν οικοσυστήματα.
Σημαντικές επιπτώσεις θα υπάρξουν επίσης στους υπόγειους υδροφορείς που τροφοδοτούνται από τα νερά του Οροπεδίου με αποτέλεσμα να στερηθούν το νερό πολλές πηγές και γεωτρήσεις στα λασιθιώτικα βουνά και στην περιφέρειά τους (όπως Καστέλλι, Αρκαλοχώρι, Γούβες, Χερσόνησος καθώς και Λακώνια, Κριτσά), πράγμα που θα έχει αρνητική επίδραση και σε άλλα οικοσυστήματα.
Όσον αφορά το φράγμα και τον ταμιευτήρα στον Αποσελέμη το βασικό πρόβλημα είναι το μεγάλο μέγεθος. Σήμερα η κοιλάδα είναι πλούσιος τόπος για πολλά είδη ορνιθοπανίδας-πανίδας και χλωρίδας. Η μεγάλη έκταση, το βάθος, η μορφή του ταμιευτήρα με τις αποψιλώσεις και οι συχνές και μεγάλες αλλαγές της στάθμης των νερών, δεν εξυπηρετούν την πλειοψηφία των υδροβίων και παρυδάτιων πουλιών και γενικά ο σημαντικός για τον νομό οικολογικός πλούτος της περιοχής θα υποβαθμιστεί.
Επιπλέον προβλήματα σε μεγαλύτερη έκταση θα υπάρξουν από την κατασκευή του παρακαμπτήριου δρόμου, των παράδρομων, των εκσκαφών για υλικά, την κατασκευή του διυλιστηρίου και την ένθεση των αγωγών.
Σημαντική αρνητική επίδραση ομολογείται από τους μελετητές ότι θα έχει η λειτουργία του φράγματος στις περιοχές κατάντι του έργου και κυρίως στις Ποταμιές και στον αναγνωρισμένο διεθνώς για την σπουδαιότητά του υδροβιότοπο των εκβολών του Αποσελέμη.
Το σύνολο αυτών των μεγάλης κλίμακας επεμβάσεων θα είναι αρνητικό για το περιβάλλον και μη αναστρέψιμο. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με κάθε έννοια βιώσιμης ανάπτυξης.
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
Εξαφανίζεται ολοσχερώς το Σφεντύλι, ένα μεσαιωνικό χωριό με αξιόλογη αρχιτεκτονική και περίπου 80 κατοίκους. Απειλείται σε περίπτωση θραύσης του φράγματος το χωριό Ποταμιές, οι κάτοικοι του οποίου, χωρίς να έχουν ενημερωθεί ποτέ, καλούνται να ζήσουν κάτω από αυτόν τον εφιάλτη ενώ μελέτη του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. προτείνει την μετεγκατάστασή τους. Κατακλύζεται βυζαντινή εκκλησία του 14ου αιώνα με τοιχογραφίες των αδελφών Φωκά.
‘Ενα μεγάλο μέρος των κατοίκων της Λαγκάδας αποστερείται από την γεωργική γη του (2.770 στρέμματα) και καλείται να αλλάξει τρόπο ζωής ή να εγκαταλείψει τον τόπο του. Μεγάλο πλήγμα υφίσταται ο κοινωνικός ιστός της περιοχής καθώς πολλά συστατικά του αλλοιώνονται ή εξαφανίζονται οριστικά.
Ακυρώνεται κάθε προοπτική ήπιας ανάπτυξης της περιοχής. Η Λαγκάδα θα μπορούσε να αποτελέσει την ανάσα για την κορεσμένη τουριστική οικονομία της Χερσονήσου και γενικά του βορειοανατολικού τμήματος του Νομού Ηρακλείου, με την προστασία της φυσικής ομορφιάς της και την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού και άλλων δραστηριοτήτων.
Οι δραματικές αυτές επιπτώσεις δεν έχουν εκτιμηθεί από τους μελετητές. Το έργο δεν έχει την απαραίτητη συναίνεση των κατοίκων και αποτελεί καταλήστευση των φυσικών πόρων μιας περιοχής σε όφελος μιας άλλης, πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με τις αρχές της δημοκρατίας και της προστασίας των δικαιωμάτων του πολίτη.
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Πιστεύουμε ότι το πρόβλημα της επαρκούς και διαρκούς ύδρευσης του Ηρακλείου δεν πρόκειται να λυθεί με το φράγμα στον Αποσελέμη. Γι’ αυτό προτείνουμε:
α) Την ουσιαστική βελτίωση του δικτύου ύδρευσης της πόλης που έχει απώλειες 35-40% (!) και την ευαισθητοποίηση των πολιτών για την μείωση της σπατάλης, ενέργειες που θα εξοικονομήσουν πολλά εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού.
β) Την αξιοποίηση άλλων υδατικών πόρων όπως ο Αλμυρός ποταμός που μπορεί να δώσει πολύ περισσότερο νερό, καλύτερης ποιότητας, με πολύ μικρότερο περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό κόστος με την εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών αφαλάτωσης.
γ) Την αξιοποίηση των προτάσεων για τον εμπλουτισμό των υπόγειων νερών στις κοιλάδες του Καστελίου και της Λαγκάδας με ήπιες επεμβάσεις. Ακόμη, η κατασκευή μικρού συστήματος φραγμάτων για την συγκράτηση των πλημμυρικών νερών της λεκάνης του Αποσελέμη θα μπορούσε να παίξει σπουδαίο ρόλο στην βελτίωση των συνθηκών για το περιβάλλον, την οικονομία και την ζωή των κατοίκων.
- Καλούμε τον κ. Υπουργό ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. να λάβει την γενναία και σοφή απόφαση να σταματήσει την πορεία του έργου πριν να είναι αργά και να επανεξετάσει το ζήτημα της ύδρευσης του Ηρακλείου, λαμβάνοντας υπόψη τις σύγχρονες αντιλήψεις, τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και τις θέσεις των κατοίκων.
