1. Εκβολές του Αποσελέμη.
Το οικοσύστημα των εκβολών Αποσελέμη αποτελείται από το σύστημα της κύριας εκβολής το οποίο επηρεάζεται άμεσα από τη ροή του χειμάρρου και αυτό των εποχικών τελμάτων και αλμυρόβαλτων δυτικά της εκβολής.
Η κύρια εκβολή είναι ιδιαίτερα επηρεαζόμενη από τις πλημμυρικές παροχές. Το βασικό ζητούμενο εδώ είναι η διατήρηση μιας βιώσιμης αναλογίας του υφάλμυρου νερού με το γλυκό κυρίως κατά την θερινή περίοδο. Η παροχή ασφαλείας στα κατάντη με αγωγό για την οποία μιλάει η ΜΠΕ του έργου δεν είναι σαφές αν αρκεί και αν θα τηρείται.
Η περιοχή των εποχικών τελμάτων παρά τη συρρίκνωση που υφίσταται τα τελευταία χρόνια, παραμένει μια έκταση μεγάλης σημασίας για πολλά είδη πουλιών και καταφέρνει να κρατάει σε μικρό χώρο πολλά είδη ενδιαιτημάτων. Τουλάχιστον 50 είδη πουλιών, προστατευόμενα από την οδηγία 79/409 ΕΟΚ, τρέφονται στην περιοχή αυτή κυρίως κατά την ανοιξιάτικη μετανάστευση.
Τα τέλματα είναι οικότοπος προτεραιότητας για προστασία από την Οδηγία 92/43 της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Μεσογειακά Εποχιακά Τέλματα). Η τροφοδοσία τους γίνεται απευθείας με ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα αλλά κυρίως από πηγές που υπάρχουν νοτίως αυτών και δυτικά της εκβολής Αποσελέμη. Οι πηγές είναι ενεργές κυρίως προς το τέλος του χειμώνα και την άνοιξη κάτι που υποδεικνύει σαφή σχέση με το λιώσιμο των χιονιών της Δίκτης. Η παροχή των πηγών είναι, πιθανότατα, υφάλμυρη και βοηθά στην ανάπτυξη ποικίλων τύπων οικοτόπων και μορφών βλάστησης. Δεν υπάρχει καμία μελέτη που να αναφέρεται στην τροφοδοσία αυτών των πηγών, και έτσι είναι άγνωστο το αν θα επηρεαστούν από το έργο, αλλά αυτό δείχνει πολύ πιθανό. Επειδή αποτελούν το σημαντικότερο προστατευτέο αντικείμενο της περιοχής θα πρέπει να προηγηθούν του έργου οι απαιτούμενες μελέτες και να εγγυηθεί το Ελληνικό Δημόσιο την προστασία τους.
2. Περιοχή Χώνου, σήραγγες εκτροπής
Τα έργα που θα γίνουν για να διοχετεύσουν το «πλεονάζον» νερό του Οροπεδίου στο φράγμα, όπως τα κανάλια αποστράγγισης στην περιοχή Χώνου θα αποτρέψουν την εποχική πλημμυρικότητα σε μια πολύ σημαντική για όλο τον ορεινό όγκο της Δίκτης περιοχή φυσικών ενδιαιτημάτων. Τα εποχιακά τέλματα (και πάλι οικότοπος προτεραιότητας της οδηγίας 92/43) απειλούνται με πλήρη καταστροφή και δεν προβλέπονται μέτρα ανάπληρωσής των. Στην περιοχή τρέφονται πολλά είδη πουλιών της οδηγίας 79/409 ΕΟΚ τα οποία φωλιάζουν εκεί ή στην ευρύτερη περιοχή, είτε περνούν κατά τη μετανάστευση τους.
3. Φαράγγι Γωνιανό
Τα έργα της σήραγγας εκτροπής και οι σωλήνες μαζί με τους δρόμους απειλούν άμεσα την περιοχή του φαραγγιού των Γωνιών, και την ευρύτερη περιοχή όπου φωλιάζουν είδη της οδηγίας 79/409 ΕΟΚ, όπως το όρνιο (Gyps fulvus). Η περιοχή είναι χαρακτηρισμένη ως Περιοχή Ειδικής Προστασίας (SPA).
4. Περιοχή φράγματος, Τεχνητή λίμνη
Τα δεδομένα που υπάρχουν μας δείχνουν ότι η τεχνητή λίμνη που θα προκύψει δεν θα έχει τη δυνατότητα μετατροπής σε σημαντικό υγρότοπο λόγω της έντονης διαφοράς χειμέριας και θερινής στάθμης. Επίσης δεν προβλέπονται από τη ΜΠΕ τα απαιτούμενα μικρού κόστους έργα που θα έδιναν αυτή τη δυνατότητα τουλάχιστον σε ένα τμήμα της τεχνητής λίμνης.
Πέρα από την αναγκαιότητα ή όχι του έργου και πέρα από το μέγεθος του τα οποία δεν άπτονται στο επιστημονικό μου αντικείμενο, το έργο όπως προβλέπεται να γίνει θα βλάψει ανεπανόρθωτα το φυσικό περιβάλλον σε μια μεγάλη περιοχή. Αν τελικά καταστεί αναγκαίο να κατασκευαστεί πιστεύω ότι πρέπει να προταθούν πρόσθετα επανορθωτικά μέτρα τα οποία να τύχουν πρώτης προτεραιότητας και παράλληλης, ή και πρότερης με το κυρίως έργο πορεία υλοποίησης.
Summary:
The Aposelemis dam project will affect seriously some important biodiversity sites on Crete. Mediterranean Temporary Ponds in Lassithi plateau and in Aposelemis coastal wetlands are in danger, in contrary to its character as priority for protection by the EC Directive 92/43. Together will affect many birds, including local breeding species and migrant ones, although under protection of the EC Directive 79/409. There are not enough measures in plan to eliminate these problems.
Μιχάλης Δρετάκης
Βιολόγος Ορνιθολόγος, MSc Οικολογίας,
Υποψήφιος Διδάκτορας Βιολογικού Τμήματος Παν. Κρήτης
Moυσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης
Πανεπιστήμιο Κρήτης
